شاید بارها شنیده باشید که مغزها برای سلامت قلب مفیدند، اما آیا می‌دانستید همین دانه‌های کوچک می‌توانند از مغز شما و پیشگیری از زوال عقل نیز محافظت کنند؟
بر اساس پژوهشی جدید، مصرف تنها یک مشت (حدود ۳۰ گرم) مغز خام و بدون نمک در روز می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل یا دمانس (Dementia) را تا ۱۲ درصد کاهش دهد.
این یافته امیدوارکننده به‌ویژه برای افراد بالای ۶۰ سال و خانم‌ها اهمیت دارد.
در ادامه با نتایج این تحقیق علمی، نحوه تأثیر مغزها بر عملکرد مغز، و بهترین روش مصرف آن برای سالمندان آشنا می‌شویم.
زوال عقل چیست و چرا باید مراقب آن باشیم؟
زوال عقل، یا همان دمانس، بیماری‌ای است که به‌تدریج حافظه، تمرکز و قدرت تصمیم‌گیری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این بیماری یکی از دلایل اصلی مرگ در بریتانیا و بسیاری از کشورهای جهان شناخته شده است و متأسفانه هنوز درمان قطعی ندارد.
اما پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که با تغییر در سبک زندگی و تغذیه، می‌توان تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کرد یا روند پیشرفت آن را کند ساخت.
مغزها؛ غذای کوچک با تأثیر بزرگ
تحقیقی از دانشگاه‌های کاستیا لا مانچا (اسپانیا) و پورتو (پرتغال) که در مجله‌ی علمی GeroScience منتشر شده، نشان داده است:
افرادی که روزانه مغز می‌خورند، نسبت به کسانی که این خوراکی را در رژیم خود ندارند، احتمال ابتلا به زوال عقل در آن‌ها کمتر است.
در این مطالعه بیش از ۵۰ هزار نفر از بزرگسالان بریتانیایی به مدت هفت سال مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه نشان داد افرادی که روزانه حدود ۳۰ گرم مغز (معادل یک مشت کوچک) مصرف می‌کنند، ۱۲٪ کمتر از دیگران در معرض ابتلا به دمانس قرار دارند.
چرا مغزها چنین تأثیری دارند؟
مغزها یکی از مغذی‌ترین خوراکی‌های طبیعی دنیا هستند. این مواد غذایی کوچک، ترکیبی از چربی‌های مفید، فیبر، پروتئین، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها دارند که همه‌ی آن‌ها به عملکرد مغز کمک می‌کنند.
بر اساس یافته‌های این مطالعه، دلایل تأثیر مثبت مغزها عبارت‌اند از:
- کاهش التهاب در بدن و مغز:
التهاب مزمن یکی از دلایل اصلی تخریب سلول‌های مغزی است. مغزهایی مانند گردو و بادام، با داشتن چربی‌های امگا-۳، به کاهش التهاب کمک می‌کنند. - کاهش کلسترول و بهبود جریان خون:
مغزها باعث افزایش کلسترول خوب (HDL) و کاهش کلسترول بد (LDL) می‌شوند، در نتیجه جریان خون در مغز بهتر می‌شود. - افزایش انرژی و تمرکز:
ترکیب چربی، پروتئین و فیبر در مغزها باعث می‌شود انرژی شما در طول روز ثابت بماند و مغز عملکرد پایدارتری داشته باشد. - پشتیبانی از سلامت سلول‌های عصبی:
ویتامین E، منیزیم و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در مغزها از آسیب اکسیداتیو سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کنند؛ عاملی کلیدی در کاهش خطر آلزایمر و دمانس.
تأثیر ویژه بر زنان و سالمندان
بر اساس یافته‌های تحقیق، تأثیر مثبت مغزها بر زنان بالای ۶۰ سال قوی‌تر از سایر گروه‌ها بوده است. دلیل احتمالی این امر، تغییرات هورمونی پس از یائسگی و نیاز بیشتر بدن به چربی‌های مفید برای عملکرد مغز است.
علاوه بر این، سالمندانی که دچار چاقی یا مصرف زیاد الکل نبودند، بیشترین بهره را از مصرف مغزها بردند.
چه مقدار مغز در روز کافی است؟
متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند روزانه حدود ۳۰ گرم مغز خام و بدون نمک مصرف شود؛ یعنی تقریباً یک مشت کوچک دست.
این مقدار به‌راحتی می‌تواند بخشی از برنامه‌ی روزانه‌ی شما باشد. مثلاً:
- چند عدد گردو یا بادام همراه چای عصرانه،
- کمی پسته یا فندق با ماست،
- یا افزودن مخلوط مغزها به فرنی یا اوتمیل صبحگاهی.
توجه:
اگر کالری مصرفی خود را کنترل می‌کنید، بهتر است زیاده‌روی نکنید، زیرا مغزها با وجود فواید زیاد، کالری بالایی دارند.
بهترین نوع مغزها برای تقویت حافظه و پیشگیری از زوال عقل
در ادامه، چند نوع مغز مفید برای مغز و حافظه را معرفی می‌کنیم:
- گردو: سرشار از امگا-۳ و پلی‌فنول؛ بهترین مغز برای سلامت مغز.
- بادام: منبع عالی ویتامین E که سلول‌های مغزی را از آسیب حفظ می‌کند.
- فندق: کمک به بهبود گردش خون و کاهش اضطراب.
- پسته: تقویت حافظه کوتاه‌مدت و بهبود خواب.
- بادام‌هندی: حاوی منیزیم، برای کاهش استرس و تقویت تمرکز.
زمان مناسب برای خوردن مغزها
بهترین زمان برای مصرف مغزها صبح یا میان وعده عصر است. خوردن آن‌ها با معده خیلی خالی ممکن است در برخی افراد موجب ناراحتی گوارشی شود، بنابراین بهتر است همراه با میوه، ماست یا غلات مصرف شوند.
نکاتی برای سالمندان در مصرف مغزها
مغزها را خام و بدون نمک انتخاب کنید.
اگر دندان‌های حساسی دارید، مغزها را خرد کرده یا به شکل کره مغز (مثل کره بادام‌زمینی طبیعی) مصرف کنید.
از مصرف مغزهای پوشیده با شکر یا نمک زیاد خودداری کنید.
اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید، قبل از افزایش مصرف مغزها با پزشک مشورت کنید.
پیوند بین مغز سالم و قلب سالم
جالب است بدانید که همان عواملی که سلامت قلب را تهدید می‌کنند، روی مغز نیز تأثیر می‌گذارند.
کلسترول بالا، فشار خون زیاد و التهاب می‌توانند هم قلب و هم مغز را آسیب بزنند.
مغزها با تنظیم این عوامل، در واقع هر دو عضو حیاتی بدن را محافظت می‌کنند.
نتایج تحقیق به زبان ساده
| شاخص | مصرف‌کنندگان مغز روزانه | افراد بدون مصرف مغز |
| خطر ابتلا به زوال عقل | ↓۱۲٪ کمتر | – |
| سلامت قلب | بهبود قابل‌توجه | عادی |
| عملکرد شناختی | بهتر و پایدارتر | کاهش تدریجی |
| طول عمر | بیشتر | کمتر |
مغز سالم در کنار سبک زندگی سالم
هیچ غذایی به‌تنهایی نمی‌تواند از زوال عقل جلوگیری کند، اما ترکیب چند عادت سالم، تأثیر چشمگیری دارد:
- ورزش منظم (حتی پیاده‌روی آرام)
- خواب کافی
- مصرف میوه و سبزی فراوان
- کاهش استرس
- و مصرف روزانه مغزها
مصرف روزانه‌ی تنها یک مشت مغز خام و طبیعی، نه‌تنها از قلب و عروق محافظت می‌کند، بلکه می‌تواند به تقویت حافظه، تمرکز و پیشگیری از زوال عقل نیز کمک کند.
به قول متخصصان تغذیه:
“مغزها غذای مغز هستند؛ کوچک، اما پرقدرت.”
اگر بالای ۵۰ سال دارید، از امروز روزی یک مشت مغز را در برنامه غذایی خود بگنجانید و به مغز خود برای سال‌های آینده انرژی و سلامتی هدیه دهید.