با افزایش سن بررسی دلایل علمی، اجتماعی و روانی کاهش روابط اجتماعی در میانسالی و سالمندی
آیا تا به حال احساس کرده‌اید که با گذشت زمان، تعداد دوستان‌تان کمتر شده است؟ شاید در جوانی دوستان زیادی داشتید، اما اکنون که پا به میانسالی یا سالمندی گذاشته‌اید، دایره اجتماعی‌تان کوچک‌تر شده است. اگر این تجربه برایتان آشناست، بدانید که تنها نیستید. این موضوع نه‌تنها طبیعی است، بلکه دانشمندان نیز دلیلش را توضیح داده‌اند.
در این مقاله به زبان ساده بررسی می‌کنیم که چرا با افزایش سن، روابط اجتماعی ما کاهش می‌یابد، این موضوع چه تأثیری بر سلامت روان ما دارد و چگونه می‌توان با آن مقابله کرد.
آغاز ماجرا: دوران جوانی و دوستی‌های فراوان
در دوران نوجوانی و ابتدای جوانی (سنین حدود ۱۵ تا ۲۵ سالگی)، انسان‌ها تمایل زیادی به برقراری روابط اجتماعی دارند. در این سنین، مغز اجتماعی ما – بخشی از مغز که مسئول رفتارهای اجتماعی و روابط انسانی است – به سرعت رشد می‌کند.
جوانان معمولاً دوست دارند خود را در جمع‌های مختلف نشان دهند، دوستان زیادی پیدا کنند و با افراد متنوع ارتباط بگیرند. این رفتار، بخشی از فرآیند شناخت خود، افزایش اعتماد به نفس و کشف هویت شخصی است.
اما چه اتفاقی می‌افتد بعد از ۲۵ سالگی؟
از حدود سن ۲۵ سالگی به بعد، تغییرات آرامی در زندگی شروع می‌شود که تأثیر مستقیم بر روابط اجتماعی می‌گذارد:
افزایش مسئولیت‌ها
شغل، ازدواج، بچه‌دار شدن، تحصیل یا مهاجرت از دلایل اصلی کم شدن زمان آزاد برای دیدار با دوستان هستند. بسیاری از افراد مجبور می‌شوند بیشتر وقت خود را صرف کار و خانواده کنند.
خستگی و فشار روانی
در دوران کاری، افراد بعد از ساعت‌های طولانی کار ممکن است خسته باشند و انرژی کافی برای معاشرت نداشته باشند. گاهی حتی ترجیح می‌دهند در خانه استراحت کنند تا با دوستان بیرون بروند.
تغییر اولویت‌ها
در این دوران، افراد شروع به ارزش‌گذاری روابط خاص و نزدیک می‌کنند. مثلاً شاید دیگر نیازی به داشتن ۲۰ دوست نداشته باشید، اما داشتن ۲ یا ۳ دوست صمیمی برایتان کافی و ارزشمند باشد.
یافته‌های علمی چه می‌گویند؟
دانشمندان دانشگاه آکسفورد (انگلستان) و دانشگاه آلتو (فنلاند) تحقیقی جالب انجام دادند. آن‌ها رفتار ۳ میلیون نفر را از طریق تماس‌های تلفنی بررسی کردند و دریافتند:
- تا سن ۲۵ سالگی، افراد بیشترین تعداد تماس‌ها را دارند.
- از ۲۵ سالگی به بعد، تعداد دوستان و تماس‌ها شروع به کاهش می‌کند.
- زنان تا حدود ۳۵ سالگی زودتر دوستان خود را از دست می‌دهند، اما پس از آن، مردان سریع‌تر روابط اجتماعی خود را از دست می‌دهند.
نکته جالب این است که در سن حدود ۳۹ سالگی، مردان به‌طور میانگین در ماه با ۱۲ نفر تماس می‌گیرند، درحالی‌که زنان با حدود ۱۵ نفر در ارتباط هستند.
چرا زنان روابط پایدارتری دارند؟
تحقیقات نشان می‌دهد که زنان بیشتر روی روابط با کیفیت و معنادار تمرکز می‌کنند. آن‌ها معمولاً با اعضای خانواده، خواهر، مادر، یا دوستان نزدیک در ارتباط می‌مانند. این روابط به خصوص در دوران مادری یا مادربزرگی تقویت می‌شود و به اصطلاح “اثر مادربزرگ” نامیده شده است.
در مقابل، مردان بیشتر تمرکز خود را بر روابط کاری و شغلی می‌گذارند. همین موضوع باعث می‌شود در دوران بازنشستگی که دیگر روابط کاری کمتر می‌شود، احساس تنهایی بیشتری داشته باشند.
کاهش دوستان در سالمندی: آیا خطرناک است؟
بر اساس نتایج یک نظرسنجی آمریکایی، ۱۵٪ مردان اعلام کرده‌اند که هیچ دوست صمیمی‌ای ندارند. این عدد در سال‌های گذشته بسیار کمتر بوده است. این موضوع می‌تواند منجر به احساس تنهایی، افسردگی و حتی مشکلات جسمی در سالمندان شود.
محققان می‌گویند افرادی که کمتر از سه دوست صمیمی دارند، بیشتر از بقیه احساس تنهایی و انزوا را تجربه می‌کنند. بنابراین، داشتن روابط اجتماعی حتی در دوران سالمندی بسیار مهم است.
راهکارهایی برای حفظ و تقویت روابط اجتماعی در سالمندی
اگر احساس می‌کنید دایره دوستان‌تان کوچک شده یا تنها هستید، این نکات می‌تواند به شما کمک کند:
روابط خانوادگی را تقویت کنید
با فرزندان، نوه‌ها، خواهر یا برادرها در تماس باشید. حتی یک تماس تلفنی کوتاه می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد.
در فعالیت‌های اجتماعی سالمندان شرکت کنید
باشگاه‌های بازنشستگان، کلاس‌های ورزشی، فرهنگی یا هنری می‌تواند به یافتن دوستان جدید کمک کند.
به دوستان قدیمی پیام بدهید
گاهی یک پیام ساده به یک دوست قدیمی، جرقه‌ای برای برقراری دوباره ارتباط است.
از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید
اگر با کار با تلفن هوشمند یا کامپیوتر آشنا هستید، از واتساپ یا شبکه‌های دیگر برای ارتباط با دیگران استفاده کنید.
همسایگان را فراموش نکنید
گاهی یک احوالپرسی ساده با همسایه می‌تواند به یک دوستی عمیق تبدیل شود.
کمتر شدن دوستان، پایان دنیا نیست
با افزایش سن، دوستان کمتر می‌شوند، اما کیفیت آن‌ها بهتر می‌شود. این موضوع بخشی طبیعی از زندگی است. اما مهم است که ارتباط خود را با دیگران حفظ کنیم تا از تنهایی، افسردگی و مشکلات روحی در دوران سالمندی دور بمانیم.
به یاد داشته باشید که حتی یک دوست خوب، می‌تواند زندگی‌تان را روشن‌تر کند.