نیازها و مشکلات رشد جمعیت سالمند ایران
طبق آخرین سرشماری که در سال ۱۳۹۵ صورت گرفت، حدود ۵.۷ میلیون نفر از جمعیت ایران را افراد سالمند بالای ۶۰ سال تشکیل دادند. مطابق با آمارهای جهانی کشورهایی که ۱۲ درصد جمعیت آن ها بالای ۶۰ سال باشند، کشوری است که دچار پدیده سالمندی شده است. هم اکنون حدود ۸ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می دهند که پیش بینی می شود این تعداد به ۱۵ درصد در سال ۱۴۱۰ و ۲۰ درصد در سال ۱۴۲۰ برسد. یعنی طی ۲۰ سال آینده از هر ۵ ایرانی، یک نفر سالمند خواهد بود.
تعداد سالمندان کشور ۸ میلیون و ۲۳۱ هزار نفر و تعداد سالمندان شهر تهران یک میلیون نفر می باشد. یعنی ۳.۱۰ درصد از جمعیت شهر تهران سالمند هستند.
آسیب پذیری جمعیت سالمند
سالمندان در ایران با توجه به درآمد ناکافی و وضعیت معیشتی پرمخاطره، بسیار آسیب پذیر هستند و نیازمند برنامه ریزی دقیق و سریع، با در نظرگرفتن همه جوانب و پیش بینی های اجتماعی و اقتصادی در کشور می باشند. از جمله می توان به برنامه های توان بخشی، بهبود وضع معیشتی، افزایش روحیه اجتماعی و قدرت کافی اقتصادی نام برد.
در ایران بدلیل عدم برنامه ریزی مناسب و توجه کافی به سالمندان، درصد بالایی از این قشر دچار آسیب های جسمی، اجتماعی و اقتصادی شده اند. کم تحرکی و بی تحرکی، افسردگی، نداشتن انگیزه کافی و نشاط و امید به زندگی از مواردی است که بعنوان بزرگترین آسیب های روحی و روانی به سالمند وارد شده است.
با توجه به رشد بالای جمعیت سالمند در ایران نیاز است تا برنامه های مدون و جامعی تدوین و به مرحله عمل برسد. برنامه هایی که فعالیت جسمی و حرکتی سالمند را افزایش داده و فاصله آن ها را با افراد جامعه نزدیک تر کند. همچنین با بالا بردن انگیزه و بهبود وضع معیشتی می تواند سطح امید به زندگی و تحرک اجتماعی و روابط آن ها را افزایش دهد.
اقدامات کنونی برای سالمندان
مهمترین اقدامات انجام شده جهت حمایت از سالمندان در ایران، فعالیت مراکز توان بخشی است که در قالب مراکز توانبخشی روزانه و شبانه روزی می باشد. در مراکز آموزشی توان بخشی روزانه، سالمندان به صورت روزانه به مرکز مراجعه می کنند و متخصصان مرکز به صورت گروهی اقدام به ارزیابی هدف گذاری فردی، طراحی برنامه توان بخشی و اجرای آن می کنند.
این مراکز با همکاری بخش غیر دولتی با هدف رساندن آن ها به حداکثر سطح استقلال و عمل ایجاد شده اند. تعداد مراکز روزانه سالمندان ۴ مرکز است که دارای ۲۱۰ نفر خدمت گیرنده می باشد. همچنین مراکز شبانه روزی که مخصوص سالمندانی است که خانواده آن ها قادر به نگهداری از آن ها نبوده و یا فاقد سرپرست موثر هستند تعداد ۲۷ مرکز در شهر تهران هستند.
مراکز مثبت زندگی نیز در نظر دارد با استفاده از داوطلبان محلی برای ارائه خدمات سلامت محور کمک بگیرد تا در محیط زندگی سالمندان، امکانات مخصوص آن ها فراهم شود. عدم مناسب سازی معابر، سیستم حمل و نقل نامناسب برای سالمند و نبود امکاناتی مانند پله برقی برای سهولت در رفت و آمد سالمندان از جمله نیازهایی است که با راه اندازی این طرح، می تواند بسیار مفید باشد.
جمع بندی
با توجه به نیازهای گسترده کشور و جمعیت رو به رشد سالمند در ایران، فراهم نمودن امکانات و برنامه ریزی دقیق و مدون یکی از اقداماتی است که ملت از مسئولین کشور انتظار دارند، چرا که غفلت و در این زمینه، زندگی و معیشت جمعیت بسیاری را در کشور تحت شعاع قرار خواهد داد.