با افزایش سن، بدن تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. بعضی از این تغییرات طبیعی هستند، اما برخی دیگر می‌توانند نشانه‌ی بیماری باشند. آگاهی از بیماری‌های شایع در سالمندان کمک می‌کند تا هم پیشگیری بهتری داشته باشیم و هم در صورت بروز علائم، زودتر تشخیص داده و درمان را آغاز کنیم. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین بیماری‌هایی می‌پردازیم که بیشتر در سنین بالاتر دیده می‌شوند.
زوال عقل و آلزایمر
زوال عقل یا دمانس یک بخش طبیعی از پیری نیست، اما با بالا رفتن سن احتمال بروز آن بیشتر می‌شود. شایع‌ترین نوع زوال عقل بیماری آلزایمر است که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد را شامل می‌شود.
علائم رایج:
- فراموشی‌های مکرر
- گم شدن در مکان‌های آشنا
- مشکل در مدیریت زمان و برنامه‌ریزی
تشخیص زودهنگام و حمایت خانواده در مدیریت این بیماری بسیار مهم است.
سرطان پستان
بیشتر در زنان بالای ۵۰ سال دیده می‌شود، هرچند مردان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند.
علائم هشداردهنده:
- وجود توده در پستان یا زیر بغل
- تغییر شکل یا اندازه پستان
- تغییر رنگ یا فرورفتگی پوست
- درد یا حساسیت غیرعادی
تشخیص زودهنگام از طریق ماموگرافی می‌تواند جان بسیاری را نجات دهد.
دژنراسیون ماکولا (AMD)
این بیماری بخشی از چشم به نام ماکولا را درگیر می‌کند و باعث تاری یا لکه‌های سیاه در دید مرکزی می‌شود. بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال، افراد سیگاری یا کسانی که سابقه خانوادگی دارند رخ می‌دهد.
پیشگیری: استفاده از عینک آفتابی، ترک سیگار و معاینات منظم چشم.
تصلب شرایین (سخت شدن رگ‌ها)
در این بیماری رگ‌ها تنگ یا سفت می‌شوند و خطر سکته و حمله قلبی افزایش می‌یابد.
علائم: ضعف ناگهانی، سردرد، بی‌حسی، مشکل در صحبت کردن.
عوامل خطر: سیگار، چاقی، فشار خون بالا، دیابت و کلسترول زیاد.
فشار خون بالا (هیپرتانسیون)
بعد از ۶۵ سالگی شیوع بیشتری دارد. اگر کنترل نشود، می‌تواند منجر به نارسایی قلب، سکته مغزی یا آسیب کلیه شود.
پیشگیری: رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کاهش مصرف نمک و مدیریت استرس.
دیابت نوع ۲
قبلاً به آن دیابت بزرگسالی می‌گفتند، اما امروزه در جوان‌ترها هم دیده می‌شود.
علائم:
- تشنگی و گرسنگی زیاد
- خستگی مفرط
- کاهش وزن غیرعادی
- تکرر ادرار
کنترل از طریق تغذیه، فعالیت بدنی و در صورت نیاز دارو امکان‌پذیر است.
بیماری های قلبی
شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در جهان.
عوامل خطر: مصرف دخانیات، رژیم ناسالم، کم‌تحرکی، الکل.
عوارض: حمله قلبی، آنژین، نارسایی قلبی.
پیشگیری: فعالیت بدنی روزانه، تغذیه سالم، معاینات منظم.
آنفلوآنزا
گرچه در هر سنی ممکن است رخ دهد، اما سالمندان بالای ۶۵ سال در معرض عوارض شدیدتری هستند. تزریق سالانه واکسن آنفلوآنزا توصیه می‌شود.
سکته مغزی
خطر سکته بعد از ۵۵ سالگی هر دهه دو برابر می‌شود.
علائم هشدار: تاری دید، سردرگمی ناگهانی، بی‌حسی صورت یا دست، سردرد شدید.
پیشگیری: کنترل فشار خون، ترک سیگار، تغذیه مناسب و تحرک بدنی.
سرطان روده بزرگ
۹۰٪ موارد در افراد بالای ۶۰ سال دیده می‌شود.
عوامل خطر: چاقی، مصرف الکل، سیگار، رژیم کم‌فیبر.
پیشگیری: کولونوسکوپی منظم از ۵۰ سالگی، رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و غلات.
آرتریت روماتوئید
یک بیماری خودایمنی است که مفاصل را درگیر می‌کند.
علائم: خشکی و درد مفاصل، خستگی، تب خفیف، کاهش وزن.
پیشگیری قطعی ندارد اما درمان زودهنگام می‌تواند پیشرفت آن را کند کند.
افسردگی فصلی (SAD)
معروف به “افسردگی زمستانی” که بیشتر در زنان و افراد بالای ۲۰ سال رخ می‌دهد.
علائم: بی‌حوصلگی، تغییر در خواب، کاهش انرژی.
درمان: نوردرمانی، دارو و مشاوره روانشناسی.
برونشیت مزمن
بیماری تنفسی که باعث التهاب و تجمع مخاط در ریه‌ها می‌شود.
علائم: سرفه‌های مداوم، خلط زیاد، تنگی نفس.
عوامل خطر: سیگار، آلودگی هوا، سابقه خانوادگی.
سرطان ریه
میانگین سن مبتلایان حدود ۷۰ سال است.
علائم: سرفه‌های مداوم، خلط خونی، تنگی نفس، کاهش وزن.
پیشگیری: ترک سیگار و دوری از محیط‌های آلوده.
آب مروارید (کاتاراکت)
باعث کدر شدن عدسی چشم می‌شود.
علائم: تاری دید، کم‌رنگ شدن تصاویر، حساسیت به نور.
پیشگیری: استفاده از عینک آفتابی، تغذیه سالم، ترک سیگار.
افسردگی در سالمندی
یکی از بیماری‌های شایع اما نادیده‌گرفته‌شده.
علائم: بی‌خوابی یا پرخوابی، خستگی، غم و بی‌علاقگی به زندگی.
درمان: مشاوره روانشناسی، حمایت خانواده و در صورت لزوم دارو.
نابینایی و مشکلات بینایی
علت‌ها: آب مروارید، گلوکوم، خطاهای انکساری، بیماری‌های قرنیه.
پیشگیری: معاینات منظم چشم و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای.
گلوکوم (آب سیاه)
بیماری مزمن چشمی که می‌تواند به نابینایی منجر شود. افراد بالای ۶۰ سال بیشتر در معرض خطر هستند.
علائم اولیه ممکن است نامحسوس باشد، بنابراین معاینات دوره‌ای اهمیت زیادی دارد.
سرطان پروستات
۶۰٪ موارد در مردان بالای ۶۵ سال تشخیص داده می‌شود.
علائم: تکرر ادرار، مشکل در شروع ادرار، خون در ادرار، احساس تخلیه نشدن کامل مثانه.
تشخیص زودهنگام می‌تواند طول عمر بیماران را افزایش دهد.
صرع (اپی‌لپسی)
گرچه بیشتر در کودکان دیده می‌شود، سالمندان بالای ۶۰ سال نیز در معرض آن هستند.
علائم: تشنج، حرکات غیرارادی، بی‌هوشی کوتاه‌مدت.
مدیریت: دارو، تغییر سبک زندگی و کنترل عوامل تحریک‌کننده.
نتیجه‌گیری
با بالا رفتن سن، احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف بیشتر می‌شود، اما این به معنای اجتناب‌ناپذیر بودن بیماری نیست. تغذیه سالم، تحرک بدنی، معاینات منظم و حمایت روانی می‌تواند کیفیت زندگی سالمندان را افزایش داده و بسیاری از بیماری‌ها را پیشگیری کند.