سرطانهای دستگاه گوارش، بهویژه سرطان روده بزرگ، از بیماریهایی هستند که اغلب آرام و بیصدا پیش میروند و زمانی خود را نشان میدهند که درمان آنها دشوارتر شده است. خبر خوب این است که تحقیقات علمی جدید نشان میدهد یک عادت ساده و کمهزینه، یعنی تحرک بدنی منظم، میتواند نقش مهمی در پیشگیری از این سرطانهای خطرناک داشته باشد؛ عادتی که حتی در سنین بالا هم قابل انجام است.
در این مقاله میخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم:
- چه مقدار ورزش واقعاً مفید است؟
- آیا پیادهروی کافی است؟
- چرا استمرار مهمتر از شدت ورزش است؟
- سالمندان چگونه میتوانند از این یافتهها استفاده کنند؟
چرا سرطان دستگاه گوارش مهم است؟
سرطان های دستگاه گوارش شامل سرطان های:
- دهان و گلو
- مری
- معده
- روده بزرگ
- کبد
- پانکراس (لوزالمعده)
- کیسه صفرا
میشوند. طبق آمارها، تنها در یک سال، حدود ۴۰ درصد از مرگهای ناشی از سرطان مربوط به همین گروه بوده است. این عدد نشان میدهد که پیشگیری در این حوزه چقدر اهمیت دارد.
متأسفانه بسیاری از این سرطانها:
- در مراحل اولیه علامت واضحی ندارند.
- دیر تشخیص داده میشوند.
- درمان آنها طاقتفرساست.
بنابراین پیشگیری، بهویژه با روشهای ساده روزمره، بسیار ارزشمند است.
ورزش؛ دارویی بدون نسخه و بدون عارضه
سالهاست پزشکان توصیه میکنند که ورزش منظم:
- خطر ابتلا به سرطان را کم میکند.
- از گسترش سلولهای سرطانی جلوگیری میکند.
- کیفیت زندگی بیماران را بهبود میدهد.
اما یک سؤال همیشه مطرح بوده است:
دقیقاً چقدر ورزش لازم است و برای چند سال؟
پژوهش جدیدی که در مجله معتبر JAMA Oncology منتشر شده، برای اولین بار پاسخ نسبتاً دقیقی به این سؤال داده است.
این تحقیق علمی چه میگوید؟ (به زبان ساده)
دانشمندان دانشگاه هاروارد اطلاعات بیش از ۲۳۰ هزار نفر را بررسی کردند. این افراد:
- در ابتدای تحقیق سالم بودند.
- بین ۴۰ تا ۷۵ سال سن داشتند.
- به مدت حدود ۳۲ سال پیگیری شدند.
در این مدت، محققان مرتباً از آنها درباره:
- میزان فعالیت بدنی
- سبک زندگی
- تغذیه
- وضعیت سلامتی
سؤال کردند و هر مورد ابتلا به سرطان یا مرگ را با پرونده پزشکی بررسی کردند.
نتیجه مهم: عدد طلایی ورزش
نتیجه شگفتانگیز این بود:
افرادی که بهطور منظم حدود ۵ ساعت در هفته پیادهروی تند داشتند، تا ۱۷ درصد کمتر به سرطانهای دستگاه گوارش مبتلا شدند یا بر اثر آن جان باختند.
این یعنی:
- روزی حدود ۴۰ تا ۴۵ دقیقه پیادهروی
- بدون نیاز به ورزشهای سنگین
- بدون باشگاه
- بدون هزینه
منظور از «فعالیت متوسط» چیست؟
دانشمندان از واحدی به نام MET استفاده میکنند که میزان انرژی مصرفشده را نشان میدهد.
اما نگران این اصطلاح نباشید. به زبان ساده:
فعالیت متوسط یعنی:
- پیادهروی نسبتاً تند (جوری که کمی نفستان بالا برود)
- دوچرخهسواری آرام
- شنا با سرعت معمولی
- باغبانی فعال
- بالا رفتن از پلهها
🔹 پنج ساعت پیادهروی تند در هفته کاملاً معادل توصیه این تحقیق است.
استمرار؛ راز اصلی اثرگذاری
نکته بسیار مهمی که پژوهشگران تأکید کردند این بود:
تداوم مهمتر از شدت است
افرادی که:
- سالها بهطور منظم فعال بودند.
- حتی اگر ورزش خیلی سنگین نمیکردند.
بیشترین سود را بردند.
این تحقیق نشان داد که حدود ۳۰ سال تحرک مداوم بیشترین اثر محافظتی را دارد.
اما نگران نباشید؛ این به معنی بیفایده بودن شروع در سن بالا نیست.
آیا سالمندان هم میتوانند از این فواید بهره ببرند؟
قطعاً بله.
کارشناسان سرطان دانشگاه سیدنی تأکید کردند:
- حتی اگر فرد نتواند به ۵ ساعت ورزش در هفته برسد.
- مقدار کمتر، اگر منظم باشد، باز هم مفید است.
برای سالمندان:
- پیادهروی آرام ولی روزانه
- نرمشهای سبک
- حرکات کششی
- تحرک در خانه
همگی ارزشمند هستند.
چرا ورزش از سرطان جلوگیری میکند؟
دانشمندان معتقدند تأثیر ورزش فقط به کاهش وزن مربوط نیست. ورزش باعث میشود:
- التهاب بدن کاهش پیدا کند.
- قند خون بهتر کنترل شود.
- سیستم ایمنی قویتر شود.
- حرکات روده منظمتر شود.
وقتی غذا و مواد زائد مدت کمتری در روده میمانند، تماس سموم با دیواره روده کمتر میشود و احتمال آسیب کاهش مییابد.
همچنین ورزش باعث ترشح موادی در خون میشود که:
- سلولهای غیرطبیعی را شناسایی
- و نابود میکنند.
علائم هشدار دهنده سرطان های گوارشی
اگرچه پیشگیری بسیار مهم است، اما آگاهی از علائم نیز ضروری است، بهویژه در سالمندان.
علائم ممکن شامل:
- درد شکم مداوم
- تغییر در عادات اجابت مزاج
- نفخ طولانی
- کاهش وزن ناخواسته
- خستگی شدید
- وجود توده در شکم
- مشکل در بلع
بسیاری از این علائم دیر ظاهر میشوند، پس سبک زندگی سالم نقش حیاتی دارد.
یک پیام امیدبخش
این پژوهش یک پیام آرامشبخش دارد:
برای محافظت از سلامت، لازم نیست ورزشکار حرفهای باشید.
حتی:
- پیادهروی در پارک
- قدم زدن با دوست یا همسر
- خرید روزانه با پای پیاده
میتواند سرمایهگذاری بزرگی برای آینده سلامتی شما باشد.
جمع بندی برای مخاطبان سالمند
- حدود ۵ ساعت پیادهروی در هفته بسیار مفید است.
- استمرار از شدت مهمتر است.
- شروع ورزش در هر سنی ارزشمند است.
- ورزش منظم خطر سرطان روده و دیگر سرطانهای گوارشی را کاهش میدهد.
- تحرک، کیفیت زندگی را هم بالا میبرد.
اگر امروز قدم کوچکی بردارید، بدن شما سالها بعد از شما تشکر خواهد کرد.